Икенче бүлек
Татар ир—ат исемнәренә лексик — семантик анализ

Татар антропонимиясе — халыкның гасырлар буе үзенә туплап килгән иҗаты, анда халыкның уй — фикерләрен, карашын нигез итеп алган традицияләр һәм инанулар чагылыш таба. Ничәмә—ничә еллар дәвамында исем тирә — юнь, табигать кешенең мәдәнияте һәм көнкүреше белән тыгыз бәйләнештә бирелгән. Шуңа күрә безнең бабаларыбыз исемгә тирән мәгънә салырга тырышканнар. Күп гасырлар дәвамында «предмет — исем — кеше» бәйләнешлн бүгенге көнгәчә сакланып килгән.

( Читать дальше )

«Исемең җисемеңә туры килсен!» — дигән татар халкы. Чыннан да, һәрбер халыкның кызыклы, бай тарихлы, үзечәлекле традицияләре, барлыкка килү, бирелү — кушылу йола — мотивлары булган кеше исемнәре бар. Тарихта булган лингвогенетик һәм этник бәйләнешләр, Идел буе татарларының күрше халыклар белән этнокультур арадашлыгы татар антропонимиконында да чагылыш таба.
Элек — электән кеше исемнәре фән дөньясында зур игътибарга лаек булганнар. Исемнәрнең серен төшенергә теләгән борынгы философлар, аларның рух көченә, магиясенә, хикмәтенә ышаналар. Ислам дөньясында исем кеше күңеленең көзгесе дәрәҗәсендә кабул ителгән.

( Читать дальше )

Һәр төбәкнең үзенә генә хас йөзе була.Чиканас төбәгенең дә бай тарихы бар. Тарихи язмаларда Чиканас атамасы телгә алынмый, чөнки риваятьләргә караганда, безнең авылның исеме элек Алыс Тархан булган. XIX гасыр башларында зур янгын булып, авыллар турындагы язмалар юкка чыккан. Шул сәбәпле авылның иң борынгы тарихы сакланмаган.

( Читать дальше )

Сəламəт бала-бəхетле бала.
Россия Федерациясенең «Мəгариф турындагы» законында «Белем бирү учреждениесе укучыларның сəламəтлеген саклау һəм ныгытуны гарантиялəүче шартлар тудыра» диелгəн. Шунлыктан, бүгенге мəктəп алдында балаларның сəламəтлеген саклау һəм ныгыту бурычы иң мөһим мəсьəлəлəрнең берсе булып тора.

( Читать дальше )

Тема: Әтием – горурлыгым.
Максат: Балаларга гаиләдә әтиләрнең тоткан урыны һәм аларның җәмгыятьтәге роле турында аңлату, укучыларда әтиләре белән горурлану хисләре тәрбияләү; бала тәрбияләү өлкәсендә әтиләрнең карашын ачыклау.

( Читать дальше )

Безнең лицейда укучы балалар белән фәнни–тикшеренү эше алып бару 2004 елда башланды дияргә була. Чөнки безнең мәктәп лицей статусында булгач та безнең завуч Бэлла Леонидовна бөтен секцияләргә дә докладлар язарга алдан ук куша иде. Без инде, татар-башкорт теле укытучылары бу эшкә куркыбрак, шикләнеп карадык дияргә мөмкин. Чөнки үз телен камил белмәгән балалар белән ничек итеп тикшеренү эше алып барасың инде? Ләкин без дә бу шөгыльгә тиз генә өйрәнеп киттек дияргә була. Бар күңелеңне салып эшләгән эш үз җимешләрен, нәтиҗәсен бирә. Һәм шулай ук сәләтле балаларны кызыксындырып, бу эшкә җәлеп иткәч, эшләр алга әйбәт китте! Безнең балалар да үзләренең бу эшкә сәләтле икәннәрен күрсәттеләр, төрле яклап ачылдылар.

( Читать дальше )

Эх, мәктәп еллары… Рәхәт тә, куанычлы да, ваемсыз да, тынгысыз да мәктәп еллары. Моның шулай икәнен бары тик 11 нче сыйныфка җиткәч кенә анлыйсың икән. Тиздән, бик тиздән кыңгыраулы мәктәп еллары узенең ыгы — зыгысы, куңелле мизгелләре, борчу — мәшәкатьләре белән артта калыр.
һәр елдагы чыгарылыш узенең нинди дә булса бер үзенчәлекле ягы белән мәктәп тарихында урын ала. Безне дә үзара дус — тату, белемле, кызыксынучан коллектив буларак киләчәктә сагынып искә алырлар дип уйлыйбыз. Быелгы чыгарылыш укучылары да әле бик күп тапкырлар, хәтердә генә булса да, яраткан мәктәбебезгә әйләнеп кайтырлар.

( Читать дальше )

Максат: Мәркәзебезнең истәлекле урыннары белән таныштыруны дәвам итү; герой – шагыйрь Муса Җәлилнең тор-мыш һәм иҗат юлын кабатлау; сәнгатьле сөйләү күнекмәләре булдыру өстендә эш;
ихтыяр көче, рухи ныклык сыйфатлары тәрбияләү.

( Читать дальше )

Залны бизәү өчен күренекле әдипләрнең, фән һәм мәдәният эшлеклеләренең М. Җәлил турында әйткән фикерләреннән дә файдаланырга мөмкин.

( Читать дальше )

2004 нче елгы республика олимпиадасы сораулары
9 сыйныф.

( Читать дальше )