— Нинди ул минем Туган төбәгем – Саба яклары? Нинди ул Байлар Сабасы?
… Туган нигезенә тугры кешеләр Саба төбәге турында начар сүз әйтмиләр һәм әйттермиләр, үз ягын мактаганда, аның үзенчәлеген таба беләләр. Мисалга, хөрмәтле аксакалның:
— Безнең Саба тирәсендә җәйнең аяз иртәсе – йомшак җилле иртәсе – аерата колачлы була, бу җәһәттән аңа тиң юк, — дип шигъри тасвирлавын ишетергә туры килде безгә.
Игътибар итик: җәй, аяз иртә һәм колач. Боларны Саба табигатен күңел биреп, үз итеп күзәткән һәм колакларын торгызып тыңлаган кеше генә тоя ала. Боларны таңнан беләкләрен сызганып эшкә тотынган кеше генә әйтә ала…

( Читать дальше )

Ата-аналарга берничә киңәш
• Балагызны карында чакта ук яратыгыз һәм саклагыз.
• Еш авыруны гадәти һәм котылгысыз нәрсә дип кабул итмәгез.
• Үзлегегездән дәвалану белән мавыкмагыз.
• Нәтиҗәләр белән түгел, ә аны тудырган сәбәпләргә каршы көрәшегез.
• Балалар күз алдында тәмәке тартмагыз.
• Бүлмәләрне ешрак җилләтегез.
• Салкынча һавага ияләштерегез. Салкын һава тәэсирендә кан тамырларының эшчәнлеге яхшыра. Алар салкынга җиңелрәк күнегәләр.
• Бергәләп зарядка ясагыз.
• Ашагач, туалеттан соң кулларны юарга, киемне алыштырырга, душта коенырга өйрәтегез.
• 3, 7, 13 яшьләрдә балаларның стресс чорлары була. Бу вакытта алар ешрак авырыйлар. Әгәр сез аларны аңлап, психологик ярдәм күрсәтсәгез, ике як өчен дә җиңелрәк булыр.

( Читать дальше )

Тел — ананың баласына иң кадерле бүләге.
(Гаилә һәм туган тел)

Балаларыбызның, яшьләребезнең туган телгә салкын каравына, битарафлыгына, телебезнең бүгенге хәлгә төшүендә ата- аналарның, бигрәк тә аналарның гаебе зур. Алга таба сүз нәкъ менә тел, аны саклау, үстерүдә ата- ананың, гаиләнең роле турында барыр.
Тормышта кеше нинди генә югарылыкларга күтәрелмәсен, ул нигездә бала-чакта, гаиләдә алган гадәтләрне, күнекмәләрне ташламый диярлек. «Бала-чакта алган тәрбияне соңыннан бөтен дөнья халкы да үзгәртә алмас»,- дип юкка гына әйтмәгән бөек мәгърифәтче Риза Фәхретдинов.

( Читать дальше )

Бишенче язма: Икенче баскыч мәктәбе, ШКМ һәм ТБУМ чорлары
Икенче мәртәбә Түнтәр мәктәбе 1924 елның 10 октябрендә «туа». Татарстан халык мәгарифе комиссариаты карары нигезендә Түнтәрдә тугызъеллык уку срогы белән икенче баскыч мәктәбе ачыла. Аның директоры итеп чыгышы белән Арча районы Каратай авылыннан булган Баязитов Йосыф билгеләнә. Кышкар мәдрәсәсендә укып, Малмыждагы рус-татар мәктәбен тәмамлаган бу кеше физика-математика фәннәрен укыта, музыка һәм рәсемгә дә бик сәләтле була. 1967 елда “Хезмәт” газетасында басылган язмасында ул Мәчкәрәдән парталар һәм кайбер уку әсбаплары алып кайтып, мәдрәсә һәм мулла йортлары биналарын ремонтлап эш башлап җибәрүе турында яза. Укучыларның белем дәрәҗәләрен тикшереп, октябрь ахырына 5 класска 50 бала туплана. Аларның күпчелеге хәзерге Балтач районы территориясенә кергән авыллардан була. Балалар ятакта тора, ашханәдә туклана. Озакламый мәктәпкә рус теле укытучысы Платонова Мария, аннары башка фән укытучылары Аитов Мөбарәкша, Зәбиров Габдрахман киләләр.

( Читать дальше )

(1999 елда район газетасы “Хезмәт”тә мәктәп тарихы турында басылган мәкалә)
Районыбыз газетасы — төбәгебезнең елъязмасы. Район тарихын, авыллар, колхозлар һәм мәктәпләр тарихын яктыртуны игътибар үзәгендә тота газета. Тарих ул кешеләр язмышын, төрле буыннар белән тыгыз бәйләгән. Мондый язмалар өчен газета битендә урын биргән, бастырырга теләктәшлек белдергән өчен редактор Нурулла Галиевкә, газета журналистларына һәм редакциянең техник хезмәткәрләренә алдан ук олы рәхмәтемне белдерәм.
Без моңарчы да район газетасында элек басылган авыллар тарихына караган материалларны файдаланып килдек. Һичшиксез, ун яки егерме еллардан соң, бәлки илле һәм йөз еллардан соң да кемнәр дә булса бу материалларга кире әйләнеп кайтмыйча калмас.

( Читать дальше )

(Сценарий вечера)

Наш общий дом-планета Земля.
Наш адрес: Галактика.
Солнечная система.
Планета – Земля.

Издавна человечество стремилось к звездам. с незапамятных времен люди мечтали о полетах на Луну, на планеты Солнечной системы, к далеким таинственным мирам.

( Читать дальше )

Милли мәгариф эшенең торышына анализ
2008/2009 уку елында татар теле һәм әдәбияты укытучылары «Татар теле һәм әдәбияты укытучысының һөнәри осталыгын үстерү ысулы буларак яңа технологияләрне өйрәнү» («Изучение современных технологий для повышения профессиональной деятельности учителя татарского языка и литературы» дигән методик тема өстендә эшләделәр.

( Читать дальше )

Исемең матур, кемнәр куйган?

Кыз бала исемендә йолдыз балкышы яки
чәчәк нәфислеге, ир-ат исемнәрендә кылыч
чыңы һәм китап акылы чагылсын!
Рәсүл Гамзатов.

Гаиләдә бала туган көн ата-ана өчен зур шатлыклы көн. Дөньяга тагын бер кеше килү уңаеннан барысы да бер-берсен котлый. Шул вакытта алар өчен тагын бер җитди вакыйга—исем кушу йоласы уздырыла. Исем кеше язмышына зур йогынты ясый.

( Читать дальше )

Табигатьнең гүзәллеген
Саклый белергә кирәк!
Укучылар безнең бүген табигать белеме дәресе. Бүгенге дәрестә без табигатьне саклау турында сөйләшербез. Ә нәрсә соң ул таби–гать?
Табигать ул– агачлар, үләннәр, кояш, су, кошлар, күк йөзе, бо–лытлар, яңгыр, кеше. Хәзер сезнең белән без табигатькә бирелгән билгеләмәне символик билгеләр белән белдереп карарбыз. Димәк без табигатьне менә шушындый кояш һәм агач рәсеме формасында бирә алабыз.

( Читать дальше )

Кереш сүз

Казан дәүләт университетының татар филологиясе һәм тарихы факультетына керергә теләүче абитуриентлар өчен махсус төзелгән әлеге программа абитуриентларның татар теле һәм әдәбияты буенча урта мәктәптә алган белемнәрен барлау, билгеле бер эзлеклелеккә салу, аларны тулыландыру максатын күздә тотып төзелде. Программада тәкъдим ителгән материал кабул итү имтиханы билетларында тулысынча чагылыш таба.

( Читать дальше )