Бердәм республика имтиханына әзерләнү өчен төзелгән программага нигезләнеп тәкдим ителгән тестлар җыелмасы һәм дәрестә файдалану өчен ( сүзләргә морфологик анализ ясау, сүзләрне сүз төркемнәре һәм җөмлә кисәкләре ягыннан тикшерү өчен китерелә) текстлар, аерым җөмләләр бирелде.
Тестлар татар урта гомуми белем бирү мәктәбенең 5 нче, 6 нчы сыйныфлары өчен чыгарылган дәреслекләр (“Мәгариф” нәшрияты, 2006 ел) һәм татар урта мәктәпләре өчен татар теленнән программа (“Мәгариф” нәшрияты, 2003 ел) таянып төзелде.
Әгәр шушы тест һәм текстлар җыелмасы ярдәмендә укучыларны бердәм республика имтиханына әзерлегенә ирешелсә, автор үз алдына куйган максатларына ирешкән дип уйлар иде.


( Читать дальше )

Бүген илебезнең мәгариф системасында укыту һәм тәрбия эчтәлеген яңарту процессы бара. Аның үзәгендә укучы шәхесе тора. Шуңа күрә тирән белемле, югары әхлаклы, зыялы шәхес тәрбияләү – укыту-тәрбия системасының төп бурычы булып тора. Уку һәм тәрбия бер-берсен тулыландырып, бер максатка корылып алып барганда гына нәтиҗәле була.
Балалар һәм яшүсмерләр арасында төрле ямьсез күренешләрнең ешая баруы берәүгә дә сер түгел. Бүгенге тормышыбызда мәдәният һәм әхлаклылык дигән мөһим сыйфатларның какшавы нык чагыла. Шуңа күрә дә мин үз эшемдә бу юнәлешкә игътибарны көчәйттем һәм тәрбия эше программасы булдырдым.

( Читать дальше )

Максат: Балаларда Ватанга мәхәббәт, Ватан сакчыларына хөрмәт, илгә хезмәт итүгә омтылыш.


( Читать дальше )

Бүген илебезнең мәгариф системасында укыту эчтәлеген яңарту процессы бара. Аның үзәгендә укучы шәхесе тора. Шуңа күрә, тирән белемле, югары әхлаклы, зыялы шәхес тәрбияләү – төп бурыч. Моның өчен мәгариф оешмаларына татар теле һәм әдәбиятын профиль буларак өйрәнүче мәктәпләрне стандарт дәреслекләр һәм методик ярдәмлекләр белән генә түгел, өстәмә материал белән тәэмин итү бурычы йөкләнде.

( Читать дальше )

I бүлек. Пермь өлкәсе Күңгер районы татарларының тарихы, килеп чыгышы һәм микротопонимиясе

Кереш

Теманың актуальлеге.
Исемнәр – тарих хәбәрчеләре. Авыл атамаларында, кабер ташларында, язуларда, шәҗәрәләрдә (кабер ташларындагы нәсел агачы) бик күп исемнәр бүгенге көнгә исән-сау килеш килеп җиткәннәр. Географик җирлекләрнең күбесенә бик борынгы заманнарда ук исемнәр бирелгән. Халкыбызның борынгы теле, тарихы, тормыш-көнкүреше, гореф-гадәтләре турында сөйләүче байтак мәгълүматлар тупланган аларда. Туган авылларда, туган төбәкләрдә күпме ачылмаган серләр көтеп ята. Һәр тау-чокыр, һәм күл-инеш исеме үзе бер ачылмаган дөнья бит. Исемнәрне җыйнарга, өйрәнергә кирәк.

( Читать дальше )

II бүлек. Пермь өлкәсе Күңгер татарларының антропонимиясе

Антропонимика – ономастиканың ике зур бүлекләрнең берсен тәшкил итә.
Һәрбер телдә кешегә эндәшү, атап әйтү, мөрәҗәгать итү әчен хезмәт итә торган бер антропонимик категорияләр бар. Антропоним термины (грекча антропос – “кеше” һәм онома – “исем” сүзләреннән) кешеләрне атау очен хезмәт итә торган исем, отчество, фамилия, кушамат һәм псевдоним төшенчәләрен аңлата һәм билгеле бер телдә кешеләрне тулаем атау системасының теге яки бу категориясенә караган конкрет атау берәмлекләрен белдерә. (Мәсәлән, Закир – исем, Куштан – кушамат, Шакирович – отчество, Бакиров – фамилия, Тиктормас – псевдоним һ.б. – болар барсы да антропонимнар).

( Читать дальше )

III бүлек. Пермь өлкәсе Күңгер районы татарларының лексик-сөйләш үзенчәлекләре.

Бай традициягә ия, борынгы әдәбияты һәм язуы булган татар теле төрки телләр семьясына кыпчак телләре төркеменә керә һәм шул ук вакытта огуз, болгар телләренә хас элементларны да эченә ала.
Практик максатлардан чыгып татар телен XVII гасырда өйрәнә башлыйлар, фәнни яктан исә бу тел галимнәренең игътибарын XIX гасырда үзенә җәлеп итә. Татар теленең “шивәләрен” беренче буларак рус галиме А.Г. Бессонов классификацияли.

( Читать дальше )

Әти-әнигә, туганнарга хөрмәт хисе тәрбияләү.
Укучыларны әдәплелек кагыйдәләре белән таныштыру.

( Читать дальше )

Бүгенге көндә илебез зур үсеш – үзгәрешләр чоры кичерә. Информацион технологиягә нигезләнгән җәмгыятьтә күп кенә уңай үзгәрешләр булса да, хәл ителәсе мәсьәләләр дә шактый зур урын алып тора. Мисалга кеше язмышы, аның тәрбиялеле дәрәҗәсен генә алыйк. Тирә — юнебездә кансызлык, әхлаксызлык, кешелексезлек сыйфатлары чәчәк ата, тәрбиянең төп нигезләре акча, байлыкка кайтып кала, ата – улны, ул – кызны белми торган чор формалаша. Моның сәбәпләрен бик тирәннән эзләргә кирәк.

( Читать дальше )

“Безнең гаилә” бәйгесе

Мәктәп белән гаилә хезмәттәшлеге нык булганда гына укыту-тәрбия эшендә уңышка ирешергә мөмкин. Коллективыбыз гаиләләр белән тыгыз элемтәдә, уңышлы хезмәттәшлек итә. Авыр гаиләләр юк. Ата-аналар, укучыларыбыз мәктәпне бик яраталар, мәктәп тормышында актив катнашалар. Ел дәвамында ата-аналар белән күп төрле эшләр, бәйгеләр, спорт ярышлары үткәрелә, Казанга, Шәһри Болгарга экскурсияләр оештырыла.

( Читать дальше )